کی و چگونه ایمانها مشخص میشود؟

بسم الله

منبع : پادزندیق

این مطلب، یکی از شصت شبهه مطرح شده در مقاله ی  "شصت تنافض در قرآن" است .(برای دیدن لیست جواب ها اینجا کلیک کنید)

 

شبهه:

 "در آن شب فرشتگان و روح به فرمان پروردگارشان برای انجام دادن کارها نازل میشوند." (سوره 97 آیه 3-4). "ما آنرا در مبارک شبی نازل کردیم، ما بیم دهنده بودیم." شب قدر برای مسلمانان شب مقدسیست، شبیست که در آن همه چیز در مورد حیات و مرگ و... مشخص میشود. اعتقاد مسلمانان بر این است که هر چیزی که قرار است در طول سال اتفاق بیافتد در این شب توسط الله بر روی الواحی نوشته میشوند. این اعتقاد مسلمانان با (سوره 57 آیه 22) که میگوید "هیچ مصیبتی به مال یا جانتان نرسد مگر پیش از آنکه بیافرینیمش، در کتابی نوشته شده است. و این بر خدا آسان است." در تضاد است. این آیه در واقع میگوید که قبل از اینکه کسی خلق شده باشد سرنوشت افراد در الواحی نزد خداوند ثبت شده است و این نیز خود با (سوره 17 آیه 13) "کردار نیک و بد هر انسانی را چون طوقی به گردنش آویخته ایم. و در روز قیامت برای او نامه ای گشاده بیرون  آوریم تا در آن بنگرد." که به این معنی است که افراد خود مسئول آن کاری که انجام میدهند و اتفاقی که برای آنها می افتد هستند.

پاسخ:

 

  به راستی مشخص نیست که تناقضجو چگونه بین این آیات تناقض می بینید! او ابتدا اعتقادی را که مسلمانان بر اساس سوره 97 آیه 3-4 پیدا می کنند با سوره 57 آیه 22 در تناقض می بیند! دقّت کنید: تناقض بین آیات نیست بلکه بین اعتقادی است که معتقد است که ما داریم و آیه 22 از سوره 57!! سپس یک موضوع بی ربط مربوط به نامه اعمال را که سوره 17 آیه 13 آمده است، مطرح می کند و معتقد است که این آیه نیز با سوره 57 آیه 22، در تناقض است! حال آنکه سوره 57 آیه 22 می فرماید: پیش از هیچ مصیبتى (ناخواسته) در زمین و نه در وجود شما روى نمی ‏دهد مگر اینکه همه آنها قبل از آنکه زمین را بیافرینیم در لوح محفوظ ثبت است‏، و در واقع از مصیبتهای دنیوی ما سخن می راند، و در مقابل، سوره 17 آیه 13 از این صحبت می کند که اعمال هر انسانی بر گردنش آویخته شده است و در قیامت برایش کتابی بیرون می آورند تا آنرا در برابر خود گشوده ببیند. حال به راستی مشخص نیست که چگونه این آیات با هم تناقض دارند!!

 

  در عین حال بد نیست کمی پیرامون این آیات توضیح بدهیم:

 

در اینجا یکی از پرسش های مهم که قرن ها است، میان اندیشمندان مسلمان وجود داشته، مطرح می شود و آن هم جبر و اختیار است. علم ازلی خداوند یا لوح محفوظ (که در آن همه چیز ثبت شده) از یک طرف، و اختیار و آزادی و مسئولیت پذیزی انسان از طرف دیگر، این موضوع ربطی به تناقضات ندارد، اما چون در اینجا طرح شده، پاسخ آن نیز به صورت خلاصه مطرح می شود، اگر چه در این زمینه مطالب بسیار است و کتاب های بسیاری نوشته شده است.

 

پاسخ اصلی به این تناقض نما آن است که رابطه لوح محفوظ و علم الهی با اراده و اختیار انسان رابطه طولی است، در حالی که فرض تناقض تنها در رابطه عرضی قابل تصور است.

 

توضیح آنکه: خداوند از ازل می دانست و در لوح ثبت است که کارهای انسان به اختیار او انجام می پذیرد و چون علم الهی ازلی و به تمام حوادث به نحو ثابت است (حتى حوادثی که در عالم طبیعت به صورت تدریج تحقق می یابد و آنچه که در نزد ما مربوط به آینده می شود) در علم خداوند به صورت ثابت ثبت است، اما آنچه که ثبت شده، انجام کارها به صورت اختیاری و ارادی است؛ یعنی کاملاً ثبت شده که انسان به نحو اختیار این کار را انجام می دهد.

 

در مورد تقدیر در شب قدر نیز به همین شکل است که در شب قدر، تقدیری می شود که این انسان با اختیار خود کارها را انجام خواهد داد یا نیک است و یا شرّ و بدی.

 

در مورد تقدیر شب قدر می توان گفت که با قضای خداوند دو چیز است. تقدیر قابل تغییر است. تقدیر به معنای اندازه گیری شده و این بدان معنا است که عوامل طبیعت (و از جمله اراده انسان) در اندازه  گیری کار انسان نقش دارد؛ به همین خاطر انسان می تواند با ارادة خود تقدیر را تغییر دهد.

 

به عبارت دیگر تا زمانی که تقدیر به مرحله قضا و حکم قطعی نرسیده باشد، قابل تغییر است. حتى در روایات دینی تأکید شده که برخی کارها می تواند موجب تغییر قضا و قدر شود، مثلاً در مورد دعا آمده است: دعا قضا را تغییر می دهد، اگر چه حتمی و استوار شده باشد.(اصول کافی، ج4، ص216)

 

این بدان معنا نیست که هیچ چیز در مورد انسان قطعی و از پیش تعیین شده نیست. در عین حال بدین معنا نیست که تغییر قضا به واسطه دعا یا مانند آن در علم الهی ثبت نشده و در لوح محفوظ خداوند قرار نداشته باشد.

 

لوح نزد خداوند قرار دارد، لوح محفوظ و لوح محو و اثبات. آنچه که به رابطه اعمال و اختیار و اراده انسان تغییر می یابد،  همان است که در لوح محو و اثبات قرار دارد و آنچه که انسان در نهایت با اختیار خود انجام داده و همان حتماً تحقق می یابد، در لوح محفوظ الهی ثبت و ضبط شده است.