شراب، خوب یا بد؟

 بسم الله

منبع : پادزندیق

این مطلب، یکی از شصت شبهه مطرح شده در مقاله ی  "شصت تنافض در قرآن" است .(برای دیدن لیست جواب ها اینجا کلیک کنید)

 

شبهه: شراب و... از کارهای شیطان هستند (سوره 5 آیه 90) ولی در بهشت جوی هایی از شراب (سوره 47 آیه 15 و سوره 83 آیه 22 و 25)  جاری هستند. چگونه کارهای شیطان به بهشت راه یافته اند؟

 

پاسخ:

 

در اینجا تناقض جو به یک مغالطه لفظی گرفتار شده است . جهت توضیح بیشتر ابتدا باید خاطر نشان کنیم که:

 

  خداوند در آیه 7 سوره آل عمران آیات خود را به دو گروه محکم و متشابه تقسیم می کند، محکم آنهایی هستند که معنایی صریح و متقن دارند و خواننده بدون تردید و اشتباه به معنایش پی می برد.

  متشابه آنهایی هستند که فرد به شبهه و اشتباه می افتد.

  همین آیه محکمات را «ام الکتاب» یعنی مرجع و مفسر آیات متشابه معرفی می کند.( ر.ک: المیزان، ج3، ص 20) آیه و کلمه مورد بحث از متشابهات قرآن است. یعنی شخص ممکن است به اشتباه بیفتد و این شراب را با شراب مست کننده یکی فرض کند. به سراغ آیات دیگر می رویم تا ببینیم محکمات قرآن چگونه این اشکال را برطرف می کنند.

اولین چیزی که در اوصاف قیامت جلب نظر می کند، این است که آن روز، روز«حق» است ؛یعنی هیچ گونه باطلی در آن راه ندارد؛ در آیه 39 نبأ می فرماید: «ذلک الیوم الحق». پس این خصوصیت باید در همه اجزای آن از جمله «شراب بهشتی» جریان داشته باشد. بنابر این اولین نتیجه ای که حاصل می شود این است :

هیچ کدام از ویژگی های باطل مانند: مستی، لایعقل شدن و ... در آن وجود ندارد. این معنا در آیات دیگری که در باره شراب بهشتی است، به صورت صریح تری آمده است. در سوره صافات می فرماید:

 

  «یطاف علیهم بکأس من معین* بیضاء لذة للشاربین* لا فیها غول و لا هم عنها ینزفون؛ یعنی: جامی از چشمه خوشگوار میان شان به گردش در آید* سفید است و نوشندگان را لذت بخش* نه عقل از آن تباهی گیرد و نه نوشنده مست شود.»

  در این آیات همان صفتی که برای شراب بهشتی آمده (لذه للشاربین) آورده شده، مستی و بی عقلی از آن نفی شده است. در آیه دیگری نظیر این در سوره واقعه می فرماید: «لا یصدعون عنها و لا ینزفون؛ یعنی: از نوشیدن آن نه سردرد گیرند و نه مست شوند.» این آیات به صراحت بیان می کند که شراب در بهشتی و شراب دنیوی از نظر ماهیت کاملاً با هم متفاوتند و فقط لفظ آنها مشترک است.

  از جمله آیات دیگری که می تواند مبین این آیه باشد، آنهایی است که می فرماید در بهشت بیهودگی وجود ندارد. جالب این که یکی از آیاتی که در باره نوشیدنی بهشتیان است می فرماید:

«یَتَنَازَعُونَ فِیهَا کأْسًا لَّا لَغْوٌ فِیهَا وَ لَا تَأْثِیم؛( طور(52) آیه23). یعنی: در آن جا، جامی را [به شوخی] از دست هم می ربایند که نه لغو (بیهودگی) در آن است و نه گناهی.»

به کلمه «تأثیم» دقت کنید؛ همان است که از شراب بهشتی نفی و برای شراب دنیایی اثبات شده است. در آیه 219 بقره در باره شراب و قمار می فرماید: «قل فیهما إثم کبیر و منافع للناس و إثمهما اکبر من نفعهما» یعنی: بگو «در آنها گناه و زیان بزرگى است و منافعى (از نظر مادى) براى مردم در بردارد (ولى) گناه آنها از نفعشان بیشتر است‏.»

  مطلب دیگری که باید دقت شود این است: نه به این خاطر که خدا این را حرام و آن را حلال کرده، گناهی در آنها هست یا نیست، بلکه چون در این «اثم، دوری از خیر، ضرر و زیان» وجود داشت حرام شد و در آن چون این موارد وجود نداشت حلال شد. زیرا همان گونه که مشاهده می شود «إثم» در این آیه به خود شراب و قمار اسناد داده شده، و در آن آیه «لغو و تأثیم» از خود شراب بهشتی نفی شده است (بدون اینکه نامی از خدا به میان آید) که نشان می دهد که آیه در صدد بیان ماهیت متفاوت این دو نوع شراب است.

 

  آیه دیگر ای درسوره مائده(سوره 5، آیه 91-90) است که از ضررهای شراب مست کننده سخن می گوید، چیزی که - به دلایل یاد شده - در شراب بهشتی راه ندارد: « ای کسانی که ایمان آورده اید! شراب و قمار و ...، پلید و از عمل شیطان است، از آنها دورى کنید تا رستگار شوید! شیطان مى‏خواهد به وسیله شراب و قمار، میان شما عداوت و کینه ایجاد کند، و شما را از یاد خدا و از نماز بازدارد. آیا (با این همه زیان و فساد، و با این نهى اکید،) خوددارى خواهید کرد؟»

  روشن است که بهشت جایگاه شیطان نیست. اصولاً ماهیت شیطان و ماهیت بهشت با هم سازگاری ندارد ، پس امکان ندارد چیزی که دارای ماهیت شیطانی اعلام شده ،در بهشت وجود داشته باشد.(دقّت کنید که فرق است بین آن بهشت یا باغی که حضرت آدم و همسرش بدان رفتند و بهشت اخروی که مربوط به جهان آخرت است) هیچ گونه کینه و دشمنی بین بهشتیان نیست و برادرانه بر تخت هایی روبروی یکدیگر می نشینند. پس شراب بهشتی نباید هیچ گونه عداوت و دشمنی برای آنها به همراه داشته باشد. در آیه 15 سوره حجر(15) می فرماید:

 

«وَ نَزَعْنَا مَا فىِ صُدُورِهِم مِّنْ غِلّ‏ٍ إِخْوَانًا عَلىَ‏ سُرُرٍ مُّتَقَبِلِین؛ یعنی: هر گونه غلِّ [حسد و کینه و دشمنى‏] را از سینه آنها بر کندیم (و روحشان را پاک ساختیم) در حالى که همه برادرانه، بر تخت ها رو به روى یکدیگر قرار دارند.»

 

  اگر قرار بود شراب بهشتی دشمنی به همراه بیاورد ،دیگر لزومی نداشت آنها را از کینه و دشمنی پاک سازد.

نه تنها از یاد خدا غافل نیستند بلکه هر گونه خواسته آنها با تسبیح خدا همراه است و پایان کارشان نیز با حمد خدا: «دَعْواهُمْ فیها سُبْحانَک اللَّهُمَّ وَ تَحِیَّتُهُمْ فیها سَلامٌ وَ آخِرُ دَعْواهُمْ أَنِ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمین»؛ یعنی: خواندن (درخواست)شان در آن جا «سبحانک اللهم»، و درودشان در آنجا «سلام» است و آخر خواندن شان اینکه «الحمد لله رب العالمین.» (سوره یونس(10)آیه10)

نتیجه :

بین این شراب و آن شراب تفاوت بسیار است . اگر این شراب مست کننده خصوصیات شراب بهشتی و یا حتی سایر نوشیدنی های عادی را داشت ،حرام نمی شد .اگر آن شراب ضررهای این شراب را داشت ، نه تنها حرام بود ،بلکه هیچ راهی به بهشت نداشت و با ماهیت آن سازگاری نداشت . حضرت علی علیه السلام فرمود: «إِنَّ حُکمَهُ فِی أَهْلِ السَّمَاءِ وَ أَهْلِ الْأَرْضِ لَوَاحِد؛حکم خداوند برای اهل آسمان و اهل زمین یکی است.» ( نهج البلاغة، خطبه 192، ص 287، انتشارات دارالهجرة،قم.)