بسم الله
منبع : پادزندیق
این مطلب، یکی از شصت شبهه مطرح شده در مقاله ی "شصت تنافض در قرآن" است .(برای دیدن لیست جواب ها اینجا کلیک کنید)
شبهه: از لخته خون (سوره 96 آیات 1-2) آب (سوره 21 آیه 30، سوره 24 آیه 45، سوره 25 آیه 54) "چیزی مانند سفال" (سوره 3 آیه 59، سوره 30 آیه 20، سوره 35 آیه 11).
پاسخ:
ابتدا بگذارید کمی با ترجمه های غلط تناقضجو مقابله کنیم. آنچه ایشان آنرا «چیزی مانند سفال» ترجمه کرده اند، "تراب" است، که می دانیم به معنای خاک و همچنین زمین است(المنجد، ترجمه محمّد بندر ریگی، ج1، ص128) آنچه ایشان به لخته خون، ترجمه نموده اند، علق است، که الزاماً به معنای لخته خون نیست، بلکه معانی مختلفی دارد: خون دلمه شده، زالو، گِل رس و گِل چسبو. (المنجد، ترجمه محمّد بندر ریگی، ج1، ص1169) و همینجا مشخص می شود که معنی علق و تراب که مورد اوّل و مورد سوم این شبهه هستند، با هم قرابت معنایی نیز دارند.
پاسخ خلاصه: آیاتی که به خلقت از تراب یا به قول تناقضجو، چیزی شبیه به سفال اشاره دارند، در مورد خلقت حضرت آدم(ع) سخن می گویند. سوره 3 آیه 59 که در موارد مورد اشاره در شبهه است، آشکارا به خلقت حضرت آدم از تراب اشاره می کند، سوره 30 آیه 20 و سوره 35 آیه 11 نیز، چنانکه سوره 35 آیه 11 روشنتر بیان می کند، نشان می دهند که خلقت انسان ابتدا از تراب یا خاک بوده است که به خلقت آدم یا انسان نخستین(و همچنین همسرش) منجر شده است و سپس انسانهای بعدی در اثر تزویج ایندو و نسلهای بعدیشان، از نطفه خلق شده اند که سایر آیات نیز به همین خلقت از راه تزویج اشاره می کنند.
امّا آیاتی که به علق و ماء، که تناقضجو آنها را به معنای لخته خون و آب گرفته است، اشاره می کنند، به مراحل مختلف ایجاد انسان در رحم مادر اشاره دارند و مسلّم است که بین آنها تناقضی نیست. چرا تناقضجو گمان می کند که تمام این موارد به یک مرحله از مراحل خلقت انسان اشاره می کنند؟ آیا اگر کسی بگوید نان از گندم به دست می آید، و دیگری بگوید نان از آرد به دست می آید و دیگری بگوید نان از خمیر به دست می آید، بین سخنان آنها تناقضی دیده می شود؟!
پاسخ تفصیلی:
آیاتى که در رابطه با آفرینش و ماده ى نخستین انسان مى باشد بر چند دسته است و بین آنها تناقضى نیست.
الف. برخى از این آیات با صراحت یا به طور ضمنى به ماده ى اولیه ى آفرینش حضرت آدم(علیه السلام) و مراحل خلقت او اشاره دارد؛ مانند بعضى از آیاتى که ماده ى اولیه ى انسان را «ارض»، «تراب»، «طین»، «حمأ مسنون»، «صلصال» و امثال آن مى داند. این بدان خاطر است که آن ماده ى اولیه، حالات مختلفى به خود گرفت و تغییر و تحولاتى در آن پدید آمد تا زمانى که صورت انسان به خود گرفت. بدین معنا که ماده ى آغازین حضرت آدم، اول زمین بود و خاک با آب آمیخته شد به صورت گل (طین) در آمد و این گل پس از مدتى به صورت لجن و گل بد بوى (حمأ مسنون) درآمد و سپس به صورت خشکیده (صلصال) تغییر ماهیت داد. پس از آن عصاره ى صلصال ماده ى اصلى آدم گرفته شد و به صورت انسانى به آن داده شد.
ب. دسته اى از آیات به ماده ى آفرینش نسل آدم، یعنى انسان در مراحل درون رحم، پرداخته است و به مراحل آفرینش او اشاره مى کند؛ مانند آیاتى که ماده ى اولیه ى آفرینش را «ماء»(که در متن شبهه به آب ترجمه شده است)، «نطفه»، «علقه»(یا علق که در متن شبهه به لخته خون ترجمه شده است)، «مضغه» و امثال آن مى داند. تعبیر به «ماء» یا «ماء مهین» و یا «نطفه» در واقع یک چیز است و تعبیر به علقه و مضغه و امثال آن اشاره به مراحل مختلفى است که بر آفرینش انسان گذشته است.
شاهد بر این سخن برخى از آیات است که در آنها با صراحت به این مطلب اشاره شده است. آنجا که مى فرماید: (وَ بَدَأَ خَلْقَ الْإِنْسانِ مِنْ طِین ثُمَّ جَعَلَ نَسْلَهُ مِنْ سُلالَة مِنْ ماء مَهِین)و آفرینش انسان نخستین را از گل آغاز کرد و سپس نسل او را از عصاره اى از آب ناچیز و بى قدر آفرید (سجده/ 7).
ج. دسته ى سوم از آیات به بیان هر دو پرداخته، و خاک و نطفه را در آفرینش انسان دخالت مى دهد، مى فرماید: (وَ اللّهُ خَلَقَکمْ مِنْ تُراب ثُمَّ مِنْ نُطْفَة)خداوند شما را از خاکى آفرید سپس از نطفه اى (فاطر/ 11)؛ مانند آن است (غافر/ 67).
در آیه ى 7 و 8 سوره ى سجده نیز آمده است: او همان کسى است که... آفرینش انسان را از گل آغاز کرد ـ و سپس نسل او را از عصاره اى از آب ناچیز و بى قدر آفرید.
لذا تدبر و اندیشه در آیات قرآن کریم ما را به این موضوع رهنمون مى سازد که مبدأ آفرینش انسان گاه به صورت آفرینش فرد فرد انسان ها بیان شده است. مبنى بر این که از نطفه است و مراحلى دارد تا به جنین کامل مى رسد، و گاه توجه به خلقت نخستین انسان دارد، و گاهى هر دو را جمع مى کند. آیه اى که با صراحت هر دو نگرش را در خود جمع کرده است، آیه ى 7 از سوره ى سجده مى باشد و آیات 5 سوره ى حج و 67 سوره ى مؤمن نیز بر این مطلب گواهى مى دهد. برخى از آیات هم منحصر به حضرت آدم(علیه السلام) و مراحل آفرینش او مى باشد.
